Токой сакчылыгында иштеп жаткан Калбай акенин эмгек жолунда токой чарбасына кошкон салымы бар жана бир топ жумуштарды жасап жаткандыгын айтса болот. Калбай акенин айтканына караганда Союз таркагандан кийин Кызыл-Үңкүр токой чарбасы дагы оор мезгилдерге туш болгондугу чын. Жергиликтүү эл токойду үй-тиричилигин жылытуу үчүн отунга пайдаланууга аргасыз болгон учурлар өттү. Ошондой шартта токойду өз алдынча аесуз кыюулардан токтотуу бир топ оор абалды, өзгөчөкөйгөйлөрдү жараткандыгын, ошол учурда элге түшүндүрүү иштерин жүргүзүү кыйын болгондугун эскерет. Токой пайдалануучулар менен биргеликте тыгыз иштөө менен гана токойду отунга кыйылып, жаңгак уюлдарын сатылып жоголуп кетүүсүнөн сактап, коргоп калууга жеке салымын кошкондугун эскерип айтат. Бүгүнкү күндө токойду коргоодо бир топ көйгөйлүү маселелер ордуна коюлду, жергиликтүү эл түшүнүп токойго болгон мамилеси жакшы жагына өзгөрө баштады.
Кызыл-Үңкүр токой бөлүмүнүн обходдогу токойчусу Насиев Калбай өзүнө бекитилип берилген план-тапшырмаларын убагында аткарып, күнү-түнү токой сакчылыгында бир топ алгылыктуу иштердин үстүндө келе жатат. Ушул убакта дагы токой чарбасынын токойчулугунда токой питомнигин өзү өстүрүп, карайт. 2014-жылы токой бөлүмүндөгү 0,14га аянтка жаңгак питомнигин эктирип, сугарып, асырап өстүрүп багып жатат. Жаңгак токойлорун көбөйтүүдө тоо тилкелерине Арчалуу бет коктусунда 12 га жаңгак, Чоң-Суук-Булак коктусунда 2 га жаңгак көчөттөрүн, мурдагы жылдары эгилген көчөттөргө кошумча эгүү 21 га аянтка (дополнение) жаңгак, алма, алча, бадам көчөттөрүн өзү баш болуп, жергиликтү элден 13 адамды уюштуруп, катышып эктирди. Бүгүнкү күндө ал көчөттөрдүн өсүшүнө дайыма көзөмөл жүргүзүп карап турат. Токойду зыянкечтерден сактоодо өз обходунда 10 кг малак куртун (непарный шелкопряд) тердирткен. Өзүнүн токой ижарасындагы токой тилкелерине үй-бүлөсү менен 3 га жаңгак көчөттөрүн эгишкен. Токойчулуктагы өрт коопсуздугун алдын алуу жана токойдогу дарактарды өз алдынча кыйдырбоо боюнча токой пайдалануучулар менен жергиликтүү калк арасында түшүндүрүү иштерин дайыма кеңири жүрүзүп келет.
Жасаган жумуштарынын натыйжасында токой чарбасында иштеген үзүрлүү эмгеги жана зор салымы үчүн Кызыл-Үңкүр токой чарбасынын, Жалал-Абад областтык токой чарба башкармасынын Ардак грамоталары ыйгарылган. Ал эми 2007-жылы Жалал-Абад областтык мамлекеттик администрациясынын, 2008-жылы Курчап турган чөйрөнү коргоо жана токой чарбасы боюнча Агенттигинин Ардак Грамоталары менен сыйланган. Агенттиктин «Мамлекеттик токой сакчылыгында үзгүлтүксүз иштегендиги үчүн Х жана ХХ-жыл төш белгиси» значоктору менен сыйланган.
Калбай акени жаратылышка жакын инсан десек болот, ал өзү токойчунун үй-бүлөсүндө туулуп өсүп чоңойгон, 11 бир тууганы бар жана атасы Наси дагы учурунда Кызыл-Үңкүр токой чарбасындагы Жаз-Кечүү токойчулугунда токойчу болуп эмгектенип, кийин ардактуу эс алууга чыккан. Учурда Калбай аке жети баланын атасы катары аларды татыктуу тарбиялап өстүрдү. Токой көчөттөрүн питомникте өстүрүүгө, асыроого өз убагында үй-бүлөсү – балдары жана жубайы жакындан көмөк көрсөтүп, колдоп келгендигин айтат. Питомниктеги иш үстүндө болгондо албетте үй-бүлөсүнүн жардамы болбосо токойчулуктагы питомникте жаш жаңгак көчөттөрдү мындай деңгээлде карап, өстүрө алмак эмес экендигин сыймыктануу менен айтат. Ушундай токой тилкелерин көбөйтүүгө ар ким жеке салымын кошуп эмгектенсе, токойчунун эмгегинин акыбети кайтаары шексиз.
Мизамидин САТЫГУЛОВ,
КТЖПАнын Жалал-Абад областындагы
координатору